Günlük yaşantımızda çok sık karşılaştığımız ve hayatımızı kolaylaştıran bir teknolojik cihaz olan sensörü hepimiz duymuşuzdur. Çalışmakta olan makineler için önemli bir parçadır. Mekatronik ve mühendislik alanlarında da bilinmesi gereken bir araçtır. Sizlere bu yazımızda sensörün ne olduğunu ve türlerini ve hayatımızda kullandığımız yerlerle ilgili bilgi aktarımı yapmaya çalışacağız. Bunun yanında buraya verilen diğer bir isim ise “Algılayıcı” olarak bilinir.
Sensör Nedir?
Sensör kelimesinin anlamı hissetmekten gelmektedir. Bahsettiğimiz cihaz bir tür algılayıcı cihazdır. Otomasyonda ve robotik alanlardaki yeri çok önemlidir. İnsanlardaki duyu organlarına benzetebiliriz, yani nasıl ki bizler çevreden gelen uyaranlara karşı tepkiler veriyorsak, Bunun yanında makineler için aynı görevi görmektedir. İçinde diyot, transistör, entegre gibi parçalar bulunmaktadır.
Sensörlerin Çalışma Mekanizması Nasıldır?
Çalışma amacı bağlı olduğu makine ya da elektronik cihazını etrafında bir enerji alanı meydana getirerek bu alanda oluşabilecek değişiklikleri algılayıp, sonrasında bu değişiklikleri elektrik sinyali olarak dönüştürmektir.
Bu elektrik sinyalleri mikroişlemcilere gönderilir. Bu mikroişlemciler telefonların, bilgisayarların daha bir çok elektronik cihazın beyni olduğunu söyleyebiliriz. Bu beyin görevi gören mikroişlemcilerle sensörlerin çalışmasıyla çevrede oluşan değişiklikleri fark edebiliriz.
Sensör Türleri Nelerdir?
Elektronik bir cihazın yada makinenin çevresindeki değişiklikleri anlayabileceğimiz düzeneklere deniyor demiştik.
Mekanik
Çevrede oluşan fiziksel hareketler bu mekanik algılayıcı sayesinde algılanır ve aralarında belirli gruplara ayrılır.
- Konum,
- Akış,
- Hız,
- İvme,
- Momenti
- Basınç,
- Kuvvet,
- Alan,
- Uzunluk,
Mekanik algılayıcılar bu şekildedir.
Elektriksel
Elektrik akımlarının elektriksel sinyale dönüşümünü sağlar. Örnek olarak;
- Akım,
- Voltaj,
- Endüktan,
- Kapasitans,
- Direnç,
Elektiriksel algılayıcılar bu şekildedir.
Manyetik
Etrafındaki oluşan manyetik değişimi algılayabilmektedirler.
- Yaklaşım,
- Endüktif Manyetik,
- Alan Etki Manyetik,
Manyetik algılayıcılar bu şekildedir.
Kimyasal
- Kimyasalları ve kimyasal bileşenleri algılayan,
- Redaksiyon ve Oksidasyon,
- Reaksiyon Hızı,
- Yoğunlaşma,
- Ph,
Kimyasal algılayıcılar başlıca bu şekildedir.
Termal
Aslına bakarsanız görüntüleme yapan sistemlerdir. İçinde bulunan piroelektrik malzemesinin ışık ve ısı özelliklerinden faydalanarak cisimlerin çevresine yaydığı değişken dalga boylarındaki ışınlar ve ısıya karşı elektrik akımı üretmektedir. Böylece cisimlerin ısısını tespit eder.
Işıma
Bir isimle radyasyon sensörü olarak da isimlendirilir. Radyasyon demek bir çeşit enerji yayılmasıdır. Örnek olarak; Gama ışınları, Beta, Alfa ve X ışını gibi. Bu gibi ışınların etrafta yayılmasına da radyasyon denmektedir. Yani ışıma denmesinin yanında çeşitleri ise şöyledir;
- Yansıtma,
- UV Yoğunluk,
- Faz,
Bu şekildedir.
Sensörler Nerede Kullanılmaktadır?
Genel olarak algılayıcılar, kullanım alanlarını şu şekilde paylaşabiliriz. Genellikle; otomotiv, gıda, savunma sanayisinde, sağlık sektöründen bir çok alanda geniş yelpazeli kulanım alanına sahiptir. Günlük hayatımızda da oldukça sıklıkla kullanılmaktadır.
Gıda Sektörü
Gıda sektöründe genellikle nem algılayıcısı olarak kullanıldığını görürüz. Örnek olarak; Makarna üreten bir firmada kullanılan makinede anlık olarak nem ölçümü yaparak makarnanın kuru olup olmadığını kontrol eder. Kurutma makinelerinde de nem sensörleri bulunur. Makinenin kıyafetlerin kuruluk durumunu algılayarak otomatik olarak kapanmayı ayarlar.
Otomotiv Sektörü
Araçlarda ki konforu ve güvenliği sağlamak için kullanılırlar. Örnek olarak; yakıt sensörleri, aracın yakıtının kalitesini ve yakıtta bulunan su miktarını ölçerek aracın performansına katkı sağlamaktadır. Diğer önemli noktalardan birisidir. Motordaki verilerden yola çıkarak araçta ki tüm yapılması gereken ayarlamaları görüntüleyebiliriz.
Aracın içinde sağ ve sol kapılarda, ön konsolda ve direksiyon içinde bulunmaktadır. Hayatımıza teknolojinin ilerlemesiyle birlikte daha kolaylık sağlayan park sensörüdür. Tahmin edildiği üzere araç park ederken gerekli kolaylığı sağlar. Aracın etrafında bulunan cisimleri algılayıp sürücüyü uyarırlar. Sürücüye göndermiş olduğu sinyaller ile park etmeyi oldukça kolaylaştırır.
Savunma Sanayi
Bu alanlarda kullanılan birçok algılayıcı vardır. Saymakla bitirmek neredeyse imkansız. Optik alanında ki en bilindiği ise lazer mesafe ölçenlerdir. Bunların hepsi kendinden 3 metre uzaklıkta olan cisimleri algılayabilmektedir.
Günlük Hayat
Günlük hayatımızda biz farkında olmasak da birçok sensörden faydalanmaktayız. Akıllı telefonlarımızda ki parmak okuyucu olarak bilinir. Bu sayede telefon kilidini açabilmekteyiz. Akıllı cihazımızdaki kalp atışını ölçmeye yarayan sensörlerde mevcuttur. Bunun yanı sıra arabalarda, otomatik açılır kapanır kapılarda, aydınlatmalarda yine bunlardan faydalanırız.
