Akran zorbalığı çocuk ya da ergen yaş gruplarında görülmekte olup zorbalığa uğrayan çocuğun ileride kendine olan öz saygısını kaybetmekten başlayarak daha ciddi rahatsızlıklara yol açmasına sebep olacak kadar ciddi bir konudur. Akran zorbalığı çocuğun kişiliğinin oluşmasındaki en önemli dönemlerde gerçekleştiği için ne kadar önemli bir husus olduğunu anlatmak istiyoruz.
Akran Zorbalığı Nedir
Akran zorbalığı çocuk veya ergen dönemlerde gerçekleşen, bir kişi veya grubun kendisinden daha dezavantajlı olarak görüldüğünü düşündüğü kişi veya gruplar üzerine yapılan sözlü, fiziksel veya duygusal saldırılardır. Akran zorbalığındaki rollere bakacak olursak;
Zorbalığı Yapan Kişi/Kişiler
Fiziksel, maddi veya herhangi başka bir özellik açısından kendisinden daha düşük olduğunu düşündüğü kişi veya kişiler üzerinde bir nevi egemen olma çabasının gerçekleştirilmeye çalışılmasıdır. Zorbalık yapılan kişinin hak ve duygularını dikkate almaz. Kendi popüleritesi, tatmin olma duygusu, heyecanı ve ilgi görme isteklerini ön planda tutarak zorba olurlar.
Zorbalığa Uğrayan Kişi/Kişiler
Karşı taraftan sürekli olarak fiziksel ya da duygusal anlamda zarar gören kişi veya kişilerdir. Zorbalık yapan kişiyi durdurabilecek yeteneğe, özgüvene, statü veya güce sahip olunmadığından ötürü bu durumdan sürekli olarak zarar gören kişi veya gruplardır.
İzleyiciler
Burada izleyici grup kendi içerisinde farklı gruplara ayrılır;
Aktif İzleyiciler
Zorbayı kışkırtma üzerine uğraş verirler. Kendileri herhangi bir eylemde bulunmasalar dahi zorbayı yaptığı hareketlerden ötürü haklı bulup alkış tutarlar.
Pasif İzleyiciler
Zorbalığı görmelerine rağmen görmezden gelen gruptur. Tabir-i caizse etliye sütlüye karışmak istemezler ve olan biteni sadece izlemekle yetinirler. Herhangi bir eylem ya da taraf tutma da bulunmazlar.
Yardımcı İzleyiciler
Zorbalığı yapan kişinin yardımcısı rolünü üstlenirler. Bu yardım fiziksel veya sözlü şekilde gerçekleşebilir.
Zorbaya Karşı Gelen İzleyiciler
Buradaki izleyiciler zorbalığa uğrayan kişiye yardım etmeye çalışıp, zorbaya karşı duran izleyicilerdir.
Akran Zorbalığı türlerini de kendi içerisinde gruplara ayırarak incelememiz gerekirse;
Fiziksel Zorbalık
Burada isminden de anlaşılacağı üzere zorbalık fiziken gerçekleşir. Zorba kendisinden daha güçsüz bulduğu kişi üzerine fiziksel anlamda zarar verir. Burada vurma, itme, saç çekme ve etini sıkıştırma gibi eylemler görülür.
Dışlama Zorbalık
Zorba, kişiyi grup dışına iterek veya gruba dahil olmasını engellemeye çalışarak dışlama zorbalığını gerçekleştirebilmektedir. Kendi çevresinde bulunan kişileri zorbalığa maruz kalan çocukla konuşmamaları veya oyun içerisine alınmaması üzerine çabalar sergiler.
Sözel Zorbalık
Bu noktada zorba, mağdur olan çocuğun dış görünüşü, giyimi, ekonomik durumu, tavır davranışları ve aldığı notlar üzerine dalga geçmesi veya incitici lakaplar takması üzerine gerçekleşir
Cinsel Zorbalık
Zorba, mağdur üzerine cinsel tacizde bulunma veya cinsel içerikli söylemler ve küfürler etmesiyle gerçekleşebilir.
Sosyal Medya Zorbalığı
Mağdur kişinin fotoğraflarını çekip izinsiz yayınlama, mağdurun yayınladığı fotoğraflar üzerine kötü, incitici yorumlarda bulunma veya mağdur çocuk hakkında kötü söylemler içeren yazılar yazıp yayınlama şekillerinde görülebilmektedir.
Zorbalık türlerini yukarıdaki gibi örneklendirdikten sonra çocuğunuzun veya bir yakınınızın bu akran zorbalığı türlerinden birine maruz kalıp kalmadığını nasıl anlarsınız açıklamak istiyoruz.
Akran Zorbalığına Uğrayan Çocuklar
- Vücudunda fiziksel yaralanmalar meydana gelir
- Okula veya aktivitelere katılmak istemezler ve gitmemek için bahaneler üretirler
- İçe kapanmaya başlarlar
- Kendilerini yeterli görmemeye ve beğenmemeye başlarlar
- Hırçınlaşırlar
- Derslere odaklanmada zorluk yaşayacakları için ders notlarında düşüş görülür
- Eskisinden fazla veya az ve düzensiz beslenirler
- Kıyafetlerinde veya okul eşyalarında azalmalar ya da zararlar görürsünüz
- Eskisi kadar sosyal olmaz evden çıkmak istemezler
- Asosyallik başlar
Gibi durumları çocuğunuz veya bir yakınınızda fark ediyorsanız akran zorbalığına uğruyor olabilir.
Peki akran zorbalığına uğrayan kişiler ileride ne gibi rahatsızlıklar ile karşılaşabilirler açıklayalım.
Akran Zorbalığına Uğrayan Çocuklarda Görülebilen Davranış Ve Rahatsızlıklar Nelerdir
- Özgüven problemleri
- Öfke kontrol bozukluğu
- Asosyal olma
- Tırnak veya tırnak eti yeme
- Zamanın çoğunu bilgisayar veya telefonda geçirme
- Kaygı bozuklukları
- Güven problemleri
- Akademik hayatında başarıyı elde edememe
- Odaklanma da güçlük yaşama
- Uyku sorunları
- Yeme bozuklukları
Gibi davranış ve rahatsızlıklarla karşılaşabilirler.
Akran Zorbalığının Önüne Nasıl Geçilir
Akran zorbalığının belirtilerini görmeden bu durumun önüne geçmek maalesef pek mümkün değildir. Fakat belirtileri gördükten veya çocuğunuz sizinle bu durumu paylaştıktan sonra akran zorbalığının önüne geçebilirsiniz.
Çocuğunuz sizinle bu konuyu paylaştığında sorgulayıcı, suçlayıcı şekilde yaklaşmayın ve sabırla konuşmasının bitmesini bekleyin. Kendi yaşadığınız veya yaptığınız zorbalıklardan bahsetmeyin. Bunlar yerine öncelikle çocuğunuza ilgi ve şefkat gösterin daha sonrasında durum eğer okulda yaşanıyorsa okul psikoloğuna durumu iletin ve okulun gereğini yerine getirme sürecini takip edin. Bu süreç içerisinde çocuğunuzla zorbalık konusunda iletişimde kalarak günlük olarak neler olup bittiğini normal bir şekilde sorun.
Eğer durum okul dışında yaşanıyorsa zorbanın ailesiyle iletişime geçip durumu anlatın ve yine aynı şekilde zorbalığın bitme sürecini takip edin. Eğer mağdur çocuğunuzun ihtiyacı olduğunu düşünüyorsanız bir uzman pedagogdan destek alın.
Akran zorbalığını gerçekleştiren sizin çocuğunuz ise bu eylemleri sizin dikkatinizi çekmek için yapıyor olabilir. Öncelikle mağdur olan çocuğun ailesiyle görüşme sağlayıp durumu açıklayın. Daha sonrasında çocuğunuzla göz kontağı kurarak zorbalığa neden başvurduğunu anlamaya çalışın. Fakat bunu yaparken çocuğu suçlayıcı veya aşağılayıcı şekilde öfkeyle ve cezalandırma yöntemiyle yapmayın.
Çocuğunuzun zorbalık yapmasının önüne geçemiyor ve nedenini anlayamıyorsanız uzman bir pedagogdan yardım alın. Zorbalığı yapan kişi çocuğunuz ise bu durum düzelmediği sürece ileride birçok sorunla ve bozukluklarla karşılaşabileceğini unutmayın.
