Vücudumuz için önemli minerallerden biri olan demirin faydaları merak edilen konulardan biridir. Vücut içinde önemli görevleri olan bir mineraldir. Vücuttaki en temel görevi oksijen taşımaktır. Vücutta oksijeni tüm vücuda taşıyan kırmızı kan hücreleri vardır. Demir bu kan hücrelerinin yapısında bulunur. İnsan sağlığı için elzem yani gerekli minerallerden biridir. Bunun yanında bağışıklık sistemine katkıda bulunur. Bu nedenle hastalıklardan korunmaya yardımcı bir mineral olduğu da söylenebilir.
Demir Nedir?
Demir vücudumuz için önemli olan, vücuda oksijen taşıyan kırmızı kan hücrelerinin temel yapı taşı olan bir mineraldir. Kırmızı kan hücrelerinde bulunan hemoglobin denilen bir protein vardır. Vücuttaki bu mineralin büyük çoğunluğunun burada bulunduğu söylenebilir. Vücuttaki fizyolojik olayların birçoğunda bu minerale gereksinim vardır. DNA sentezi ve elektron transferinde ve bir çok işlevde bu mineral sıklıkla kullanıldığından vücut için çok önemli minerallerden biri haline gelmiştir.
Metabolizmada gerçekleşen süreçlerde, kalsiyumun emiliminde ayrıca B vitamininin kullanılması gibi görevlerde bu mineralin varlığına ihtiyaç duyulur bu sebeple gereksinim kadar alınmalıdır. Bu mineralin eksik olduğu durumlarda demir eksikliği anemisi görülebilir. Bu çok sık görülen kansızlık türlerinden biridir. Vücutta bu mineralin yetersiz olduğu durumlarda ortaya çıkar. Bazı belirtileri şunlardır; halsiz hissetme, yorgun hissetme, saçlarda ve tırnaklarda zayıflama, baş ağrısı hissetme, cildin soluk olması gibi belirtileri mevcuttur. Tedavi olmak için yapılması gerekenler duruma göre değişir. Çok ağır durum olmadığında takviyeler verilebilir veya diyet düzenlenerek eksiklik kapatılmaya çalışılabilir.
Hastalık durumunun ağır olduğu durumlarda kırmızı kan hücresi transfüzyonu kullanılarak hastalar tedavi edilir. Bunun yanında bu mineralin çok fazla tüketilmesi veya vücuda gereğinden fazla alınması serbest radikal oluşturur. Bu durumda insan vücudunda dokulara hasar verebilir. Diyetle alınan bu mineralin yeteri kadar alınması gereklidir. Takviye kullanılan durumlarda doktora danışarak ve düzenli kontrol ettirerek kullanılmalıdır.
Demirin Kaynakları
Demirin faydalarının neler olduğunu düşünen bireyler için hangi kaynaklardan alınması gerektiği de merak konusu olmuştur. Diyetle doğal yollardan bu mineralin gereksinimi karşılanabilir. Bu mineralin içerdiği besinlerden yeterli miktarda tüketenler gereksinimlerini de gerektiği kadar karşılamış olurlar. Bu mineralin iki ayrı formu bulunur. Hem demir ve hem olmayan demir olarak ikiye ayrılır.
Hem demir biyo yararlılığı yüksek olan gruptur. Bunun yanında kaynakları hayvansal kaynaklardır. Ayrıca vücutta %20 oranında emilim gösterirler. Hem olmayan demir ise biyo yararlılığı düşük olan gruptur. Diğer grubun aksine kaynakları bitkisel kaynaklardır. Vücutta %5 oranında emilim gösterirler. İki gruptan da yeteri kadar almak sağlıklı olacaktır.
Bu mineralin bitkisel kaynaklarının emilimi bahsedildiği gibi düşüktür. Bu nedenle vejetaryen bireylerde et tüketmedikleri için bitkisel kaynaklardan gereken bu mineralin gereksinimi tamamlamaları gerekir. Fakat emilim düşük olduğu için bu mineralin gereksinimini tamamlamam için diğer grup kaynaklarına göre daha fazla tüketmeleri gerekir.
Bunun yanında günlük gereksinim miktarı yetişkin bireylerde 14 miligram (mg) olmaktadır. Fakat bu miktar menopoz sonrası kadınlar için geçerlidir. Adet gören kadınlar için günlük gereksinim 32 miligram (mg), gebe kadınlar için günlük gereksinim 49 miligram (mg) olmaktadır.
Demir Kaynakları
Bu mineralin bitkisel kaynakları ıspanak, brokoli, kayısı, kabak çekirdeği, kuru üzüm, soğan, badem, bunun yanında yeşil yapraklı sebzeler olmakla birlikte hayvansal kaynaklarında kuzu, dana, sığır, hindi ve tavuk etlerinde yumurtada ve sakatatlarda bu mineral bulunur. Hayvansal kaynaklarının içinde kabuklu deniz ürünleri de eklenir. İstiridye ve midyede yüksek miktarda bu mineralden bulunur.
Hayvansal kaynaklar emilim açısından da bitkisel kaynaklara göre daha avantajlıdır. Yine de iki gruptan birlikte tüketmek vegan veya vejetaryen değilseniz daha sağlıklı bir seçenek olacaktır. Demir emilimini arttırmanın mümkün olduğu seçenekler de vardır. Bitkisel kaynakları C vitamini ile birlikte tüketerek emilimi arttırılabilir. Yemeklerle birlikte çay, kahve içmek ise azaltır. Önerilere dikkat ederek bitkisel kaynakların emiliminden de verim alınabilir.
Demirin Faydaları
Vücuttaki oksijeni taşımakla görevli olduğundan ve tüm vücuda taşıdığı için beyine taşınan oksijenle birlikte zihin için olumlu etki sağlar. Hasar gören organlara, dokulara oksijen taşınmadan iyileşemeyeceği için bu mineral sayesinde hasar gören yapıların iyileşmesi başlar. Bağışıklık sistemine olumlu etkileri vardır. Bu sebeple vücut direncinin artmasına yardımcıdır. Kas gücünü kaslara kasılması amacıyla gönderilen oksijenle kontrol eder. Demir eksikliği durumunda kaslar da güçsüzleşir. Uykunun verimli olmasını, sağlıklı bir cildi, saçları, tırnakları etkiler. Yorgunluğu hissini ortadan kaldırır.
