Diyabet beslenme tedavisinin en etkili olduğu hastalıklardan biridir. Diyabet hastalığına sahip bireylerin beslenmelerine dikkat ettiği dönemlerde hastalığın seyrinde iyileşme olduğu birçok hasta tarafından görülmüştür. Bu hastalığa sahip insanlar beslenme tedavisine uyum sağladıklarında medikal tedavilerde ilacın dozunun azalması gibi olumlu sonuçlar alabilir. Bu hastalığa sahip bireylerin beslenme tedavisinde dikkat etmesi gerekenleri diyabet tanımı ve belirtilerinin ardından başlıklar halinde inceleyelim.
Diyabet nedir?
Diabetes mellitus (DM) olarak adlandırılan diyabet halk arasında şeker hastalığı olarak bilinir. Pankreastan salgılanarak kan şekeri kullanımını düzenleyen insülin salgısının tamamen veya kısmen yetersizliği veya eksikliği sonucunda meydana gelen kan şekeri yüksekliği yani hiperglisemi ile karakterize bir metabolizma bozukluğu hastalığıdır.
Tip 1 Diabetes mellitus; pankreas hücrelerinin zedelenmesi veya total kaybına bağlı olarak gelişen mutlak insülin eksikliği ile ortaya çıkar. Genellikle küçük yaşlarda görülmeye başlanır. Tip 1 diyabette hastalık insüline bağımlı olarak seyreder.
Tip 2 Diabetes mellitus; periferik dokularda insülin duyarsızlığı başlıca sorundur. Tip 2 diyabet patogenezinde insülin eksikliği ve insülin direnci temel rol oynar. Bunun sonucunda kan şekeri yükselir. Ortaya çıkmasını kolaylaştıran etmenler arasında genetik, şişmanlık, uzun süre kullanılan bazı ilaçlar, enfeksiyonlar, fiziksel ve psikolojik travmalar ve bazı pankreas hastalıkları bulunur.
Diyabet belirtileri
- Kan şekerinin yükselmesi ile böbrek glikoz eşiğinin aşılması sonucu idrarla glikoz atılmaya başlanır
- İdrarla birlikte su çıkışı artar (poliüri).
- Vücuttan artan su çıkışıyla sebebiyle susuzluk hissedilir. Su içme isteği artar. Buna bağlı olarak ağız kuruluğu görülür.
- Açlık hissinde artma, çok yemek yeme isteği
- Yorgunluk
- Cilt yaralarında geç iyileşme
- Sık enfeksiyon
- Bulanık görme
- El ve ayaklarda karıncalanma
- uyuşma hissi
Bu hastalıktan şüpheleniyorsanız doktora görünüp belirli tetkikler yapmanız gerekir. Eğer hastalığın belirtileri gösteriyorsanız doktorunuzla görüşün. Bu hastalığa sahip insanların hasta olup olmadıkları kan tahlili sonucunda ortaya çıkar. Referans değerleri 70-100 mg/dL arasındadır. Açlık kan şekeriniz bu değerlerin üstündeyse diyabet başlangıcı veya direk olarak hastası olabilirsiniz.
Diyabette Beslenme Tedavisi
Diyabet hastalığına sahip bireylerinseniz beslenme tedavisinde yapmanız gereken öğünlerinizi dengede tutmaktır. Yaşam tarzınıza göre ayarlanmış diyabet tedavisine uygun beslenme listesi olmalı ve listeyi hayatınıza entegre etmelisiniz. Bu hastalığa sahip insanlar için diyete tamamen uyum sağlamak çok önemlidir. Bu nedenle beslenme eğitimi almak bu hastalığa sahip insanlar hastaları için önemli bir konudur. Kaçınılması gereken besinlerden uzak durmak hayat kalitesinde artış sağlar. Diyabet hastalarında karbonhidrattan tamamen uzak durmanız gerekmez. Karbonhidrat alımını dengelemeniz ve glisemik indeksi yüksek olmayan karbonhidratları tercih etmeniz gerekir.
Ara öğünleri atlamamak
Diyabet hastalığına sahip kişilere yönelik beslenme tedavisinde ara öğünlerin rolü büyüktür. Çünkü kan şekerinin dengede tutulması gerekir. İlaç veya insülin tedavisi alıyorsanız uzun süreli açlık durumlarında kan şekerinde düşüşler yani hipoglisemi yaşayabilirsiniz. Bu hastalığa sahip insanlarda hipoglisemi durumunda titreme, terleme, kalp atışında hızlanma, bulanık görme gibi belirtiler yaşanabilir. Bu durumda kan şekerinizi tekrar yükseltecek şeker ya da meyve suyu tüketmelisiniz. Ara öğünler hipoglisemi durumu yaşamamanız için önemlidir. Ara öğünlerinizde günlük gereksiniminize göre süt, yoğurt, ekmek, yulaf, grisini, meyve ya da kuruyemiş tüketebilirsiniz.
Kaçınılması gereken besinler
Diyabet hastalığına sahip kişilere yönelik beslenme tedavisinde önemli noktalardan birisi de uzak durmanız gereken besinlerdir. Bu besinler glisemik indeksi yüksek besinler olup kan şekerinizi yükseltirler. Bu nedenle sağlığınız için tüketmemeniz gerekir. Bu besinler şeker ve şeker içeren her türlü tatlı besinler, bal, pekmez, pirinç, patates, makarna, beyaz un ve beyaz unla elde edilmiş hamur işi, beyaz ekmek, hazır gıdalar, paketli ürünlerdir. Bunların yanında çok şekerli bazı meyvelerin tüketim sıklığını da azaltmanız gerekir.
Bunlardan bazıları karpuz, kavun, üzüm, muz, kurutulmuş meyvelerdir. Bunların yerine alternatiflerini tüketebilirsiniz. Beyaz ekmek yerine tam buğday, kepek, çavdar ekmeği tüketmek, makarna alırken tam buğday makarna tercih etmek, pirinç yerine bulgur pilavı tüketmek gibi alternatifler kan şekerinizi dengede tutmanızı kolaylaştırır.
Fiziksel aktivitenin rolü
Fiziksel aktivite çoğu hastalıkta olumlu sonuçlar doğurduğu gibi hastalığında da olumlu sonuçlar verir. Hiç günlük aktiviteniz yoksa yürüyüşe çıkmak bile sağlığınıza ve bu hastalığa iyi gelecektir. Yapmayı sevdiğiniz sporlarla ilgilenin. Fiziksel aktivite de önemli olan kısa sürede ağır çalışmalar yerine, uzun sürede disiplinli ilerlemeniz olacaktır. Yaptığınız sporu veya yürüyüşü düzenli olarak devam ettirmeniz sizi birçok hastalıktan da koruyacaktır. Bu hastalığında doğru beslenme ve fiziksel aktivite BU hastalığının seyrinde mutlaka iyileşmeler gösterir.
